ରେଡିଓର ଲୋକପ୍ରିୟତାକୁ ଶିଖରରେ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲେ ଉପସ୍ଥାପକ ଅମିନ ସାୟାନୀ

ଡେସ୍କ: “ନମସ୍କାର ଭଉଣୀ ଓ ଭାଇ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର ବନ୍ଧୁ ଅମିନ ସାୟାନୀ କହୁଛି। ”… ସମୟ ଥିଲା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶ୍ରୋତା ରେଡିଓରେ ଏହି ସ୍ୱରକୁ ଶୁଣିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସୁକତାର ସହ ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଏହି ସ୍ୱର ସେମାନଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଘର କରି ସାରିଛି।

​’ବିନାକା ଗୀତମାଳା’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ରେଡିଓର ଲୋକପ୍ରିୟତାକୁ ନୂଆ ସୋପାନକୁ ନେଇଥିବା ଉପସ୍ଥାପକ ଅମିନ ସାୟାନୀ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଶ୍ରୋତାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ରାଜ କରିଥିଲେ। ଦଶନ୍ଧି ଧରି ପ୍ରତି ସପ୍ତାହରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ‘ରେଡିଓ ମ୍ୟାନ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ’ର ‘ବିନାକା ଗୀତମାଳା’ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଅପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରସାରଣ ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ନିଜ ଘରେ ରେଡିଓ ସହ ଏକାକାର ହୋଇଯାଉଥିଲେ। ରେଡିଓରେ ନିଜର ଘୋଷଣା ଶୈଳୀରେ କୋଟି କୋଟି ଭାରତୀୟଙ୍କ ହୃଦୟରେ ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ଅମିନ ସାୟାନୀଙ୍କର ମଙ୍ଗଳବାର ରାତିରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ପରଲୋକ ଘଟିଛି। ତାଙ୍କୁ ୯୧ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା।

ସାୟାନୀ ଜଣେ ଗାୟକ କି ବକ୍ତା ନଥିଲେ ବରଂ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଗୀତ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଉପସ୍ଥାପକ ଥିଲେ। ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏତେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା ଯେ ତାଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ବିନା ଭାରତରେ ରେଡିଓର କୌଣସି ଇତିହାସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।

ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଷ୍ମତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ତାଙ୍କ ସ୍ୱର ଏବେ ଶାନ୍ତ ହୋଇଯାଇ ଥାଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଅନେକ ପ୍ରଶଂସକ ଆଜି ବି ତାଙ୍କ ଶୈଳୀ ଏବଂ ସ୍ୱରକୁ ସ୍ନେହର ସହ ମନେ ରଖିଛନ୍ତି। ଯେତେବେଳେ ରେଡିଓର ପ୍ରସାର ହେଉଥିଲା ସେତେବେଳେ ସେ ରେଡିଓର ଲୋକପ୍ରିୟତାକୁ ନୂଆ ଶିଖରରେ ପହଂଚାଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ। ୧୯୫୨ରୁ ୧୯୮୮ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ପ୍ରତି ସପ୍ତାହରେ ରେଡିଓ ସିଲୋନରୁ ପ୍ରସାରିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ‘ବିନାକା ଗୀତମାଳା’କୁ ଦର୍ଶକଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆଣିଥିଲେ।

​୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ରେଡିଓର ବିବିଧ ଭାରତୀରୁ ପ୍ରସାରଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ମଧ୍ୟ ସାୟାନୀଙ୍କ ସହ ଶ୍ରୋତାଙ୍କ ପୁରୁଣା ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରହିଥିଲା ଏବଂ ଶୋ’ର ଲୋକପ୍ରିୟତା ବଜାୟ ରହିଥିଲା।

ଏହି ସମୟରେ ଅନେକ ନାମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଟୁଥପେଷ୍ଟ ନିର୍ମାତା ବିନାକାରୁ ସିବାକାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ନାମ ମଧ୍ୟ କୋଲଗେଟ୍ ସିବାକା ଗୀତମାଳା ରଖାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୯୪ରେ ଏହା ପ୍ରସାରିତ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରୋତାମାନେ ଏହାକୁ ଆଗ୍ରହର ସହ ଶୁଣିବା ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ସାୟାନୀ କେବଳ ଏହି ବିଶାଳ ଲୋକପ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସୀମିତ ନଥିଲେ।

ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ରେଡିଓ ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ବେଳେ ସାୟାନୀ ୫୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଯୋଜନା ଓ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ୧୯ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ‘ଜିଙ୍ଗଲ୍’ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାପନ ସହିତ ମଧ୍ୟ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ। ଲତା ମଙ୍ଗେସକର ଓ ମହମ୍ମଦ ରଫିଙ୍କ ଭଳି ସେଲିବ୍ରିଟିଙ୍କ ସାକ୍ଷାତକାର ନେବା ବ୍ୟତୀତ ସେ ୮ ବର୍ଷ ଧରି ବର୍ଣ୍ଣଭିଟା କୁଇଜ୍ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ। ଭାଇ ହମିଦ ସାୟାନୀଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ପରେ ସାୟାନୀ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।

ସୟାନୀ ୧୯୩୨ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୧ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇର ଏକ ବହୁଭାଷୀ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ମୁମ୍ବାଇର ନ୍ୟୁ ଏରା ସ୍କୁଲ ଏବଂ ଗ୍ୱାଲିୟରର ସିନ୍ଧିଆ ସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ। ସେ ମୁମ୍ବାଇର ସେଣ୍ଟ ଜାଭିୟର୍ସରୁ କଲେଜ ଶିକ୍ଷା ଶେଷ କରିଥିଲେ।

ତାଙ୍କ ପରିବାର ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସାମିଲ ଥିଲେ। ତାଙ୍କ ମା’ କୁଲସୁମ ସାୟାନୀ ଜଣେ ଗାନ୍ଧୀବାଦୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଏକ ପାକ୍ଷିକ ପତ୍ରିକା ‘ରେହବର’ ଚଳାଉଥିଲେ। ସାୟାନୀ ୧୯୪୫ ମସିହାରୁ ତାଙ୍କ ମା’ଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଯାହା ୧୯୬୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲା।

ସାୟାନୀ ପିଲାବେଳୁ ରେଡିଓ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ରେଡିଓର ବମ୍ବେ ଷ୍ଟେସନରେ ଶିଶୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଭାଗ ନେଉଥିଲେ। ତାଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ ହମିଦ ତାଙ୍କର ପରାମର୍ଶଦାତା ଥିଲେ, ଯିଏ କି ପୂର୍ବରୁ ଇଂରାଜୀର ଜଣେ ଜଣାଶୁଣା ଉପସ୍ଥାପକ ଥିଲେ। ହମିଦ ଛୋଟ ବୟସରେ ଯୁବକ ଅମିନଙ୍କୁ ଲେଖିବା, ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ଦେବାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଥିଲେ।

ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ ରେଡିଓ ସିଲୋନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ବହୁ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଥିଲେ। ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ସପ୍ତାହକୁ ୨୫ ଟଙ୍କା ଦିଆଯାଉଥିଲା। ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ବି.ଭି.କେସ୍କର ଅଲ ଇଣ୍ଡିଆ ରେଡିଓରୁ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଗୀତର ପ୍ରସାରଣ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଥିଲେ ଏବଂ ସେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ ଯେ ହିନ୍ଦୀ ଗୀତ ନୈତିକ ଭାବରେ ଦୁର୍ବଳ ଅଟେ।

ସେହି ସମୟରେ ରେଡିଓ ସିଲୋନ ଏହାର ଇଂରାଜୀ, ତାମିଲ ଏବଂ ହିନ୍ଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦ୍ୱାରା ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରେଡିଓ ସିଲୋନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ରେଡିଓ ସିଲୋନ ୧୯୪୯ରେ କଲମ୍ବୋରୁ ପ୍ରସାରଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା।

ଭାରତରେ ରେଡିଓ ବିପ୍ଳବରେ ତାଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାୟାନୀ ବିନମ୍ର ରହିଥିଲେ। ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ଜଣେ ପତଳା, ଲମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ ସପ୍ତାହକୁ ୨୦ଟି ସୋ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ବହୁତ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ଅଜଣା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ସମୟ ନଥିଲା।

ସାୟାନୀ କହିଥିଲେ, “ସେହି ପତଳା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ମୋ ପାଖରେ କିଛି ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବି ନଥିଲା। ସେ ଅପେକ୍ଷା କରି ଅନେକ ଥର ଫେରି ଯାଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଭେଟି ପାରିଲି ନାହିଁ ଏବଂ ମୋର ରିସେପ୍ସନିଷ୍ଟଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କୁ ଆପଏଣ୍ଟମେଣ୍ଟ ନେଇ ଆସିବାକୁ କହୁଥିଲି।”

ସେହି ଯୁବକ ଜଣକ ଥିଲେ ସୁପରଷ୍ଟାର ଅମିତାଭ ବଚ୍ଚନ ।

୨୦୧୪ରେ ପ୍ରେସ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆକୁ ଦେଇଥିବା ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ସାୟାନୀ କହିଥିଲେ, “ଆଜି ଯଦିଓ ମୁଁ ତାଙ୍କ ଅଡିସନ୍ ନ ନେଇଥିବାରୁ ଦୁଃଖିତ, ତଥାପି ମୁଁ ଅନୁଭବ କରୁଛି ଯେ ଯାହା ଘଟିଲା ତାହା ଆମ ଦୁହିଁଙ୍କ ପାଇଁ ଭଲ ଥିଲା। ନ ହେଲେ ମୁଁ ସେହି ଶିଖରରେ ପହଂଚି ପାରିନଥାନ୍ତି ଏବଂ ସେ ରେଡିଓରେ ଏତେ କାମ ପାଇଥାନ୍ତେ ଯେ ଭାରତୀୟ ସିନେମା ତା’ର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ତାରକାଙ୍କୁ ହରାଇଥାନ୍ତା।”