ଭାରତର ରାଜନୀତିରେ ’ପାଣିପାଗ ବିଜ୍ଞାନୀ’ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲେ ରାମ ବିଳାସ ପାଶ୍ଵାନ । ଲାଲୁ ଓ ନୀତିଶ ରାଜନୀତିରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପାଶ୍ଵାନ କ୍ଷମତା ରାଜନୀତି ଦୌଡ଼ରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ । ୭୪ ବର୍ଷରେ ଅନ୍ତିମ ନିଶ୍ଵାସ ନେଇଥିବା ପାଶ୍ଵାନ ଗତ ୫ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ରାଜନୀତିରେ ସକ୍ରିୟ ଥିଲେ ଓ ୮ ଥର ଲୋକସଭା ସାଂସଦ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ଲାଲୁ ପ୍ରସାଦ ଯାଦବ ଏବଂ ନୀତୀଶ କୁମାର ଛାତ୍ର ରାଜନୀତିରେ ଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ପାଶ୍ଵାନ ବିଧାନ ପରିଷଦ ସଦସ୍ୟ ରହିଥିଲେ ।
୧୯୬୯ରେ ପାଶ୍ଵାନ ବିହାର ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ନିଜର ରାଜନୈତିକ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ସେ ମିଳିତ ସମାଜବାଦୀ ପାର୍ଟି ଟିକେଟରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୭୫ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ବିରୋଧରେ ପାଶ୍ଵାନ ଲଢ଼ିଥିଲେ । ଆଉ କୌତୂହଳର ବିଷୟ ହେଉଛି ଅନେକଥର କଂଗ୍ରେସ ସରକାରରେ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ । ୧୯୭୭ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ହାଜିପୁର ଆସନରୁ ଜନତା ଦଳ ଟିକେଟରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିଥିବା ପାଶ୍ଵାନ ଚାରି ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଭୋଟ୍ ଜିତି ରେକର୍ଡ ଜିତିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ସେ ୨୦୧୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଠଟି ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ଜିତିଥିଲେ। ସେ ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଜ୍ୟସଭାର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ।
ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ୧୯୪୬ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୫ ତାରିଖରେ ରାମବିଳାସ ପାଶ୍ଵାନ ଏକ ଦଳିତ ପରିବାରରେ ଖାଗରିଆରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗଦେବା ପୂର୍ବରୁ ବିହାର ପ୍ରଶାସନିକ ସେବାରେ ଜଣେ ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ। ୧୯୭୫ ମସିହାରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ସେ ଜେଲରେ ଥିଲେ | ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଶେଷ ହେବା ପରେ ଜନତା ଦଳରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଜନତା ଦଳ ଟିକେଟରେ ସେ ୧୯୭୭ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ହାଜିପୁର ସଂସଦୀୟ ଆସନ ଜିତିଥିଲେ ଯାହା ଇତିହାସରେ ରେକର୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।
ପାଶ୍ଵାନ ୧୯୮୦ ଓ ୧୯୮୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ ଓ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ବିଶ୍ଵନାଥ ପ୍ରତାପ ସିଂହଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅନେକ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରରେ ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ରହିଥିଲେ । ରେଳ, ଟେଲି ଯୋଗାଯୋଗ, କୋଇଲା ପରି ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଭାଗର ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ରହିଥିଲେ ।
ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ସେ ବିଜେପି, କଂଗ୍ରେସ, ଆରଜେଡି ଏବଂ ଜେଡିୟୁ ସହ ମେଣ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି। ସମ୍ପ୍ରତି ସେ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଉଭୟ ସରକାରରେ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।
୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଗୋଧ୍ରା ଦଙ୍ଗା ପରେ ତତ୍କାଳୀନ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ ସରକାରରୁ ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପରେ ଏନଡିଏ ସହଯୋଗୀ ଦଳ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିଥିଲେ। ଏହା ପରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ୟୁନାଇଟେଡ୍ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଆଲାଇନ୍ସ (ୟୁପିଏ) ରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ମନମୋହନ ସିଂ କ୍ୟାବିନେଟରେ ଦୁଇଥର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ତେବେ ୨୦୧୪ରେ ସେ ପୁଣି ଥରେ ୟୁପିଏ ଛାଡି ଏନଡିଏରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।୨୦୧୪ ଏବଂ ପରେ୨୦୧୯ ରେ ଉଭୟ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ସରକାରରେ ତାଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଭାଗ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା।
ରାଜନୀତି ପାଣିପାଗର ବିଶେଷଜ୍ଞ କୁହାଯାଉଥିବା ରାମବିଳାସ ପାଶ୍ଵାନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ପରଦା ଆଢ଼ୁଆଳରେ ରହିଥିଲା । ସେ ଦୁଇଟି ବିବାହ କହିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପତ୍ନୀଙ୍କ ଠାରୁ ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଝିଅ ଥିବାବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପତ୍ନୀଙ୍କର ଗୋଟିଏ ପୁଅ ଚିରାଗ ପାସୱାନ୍ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଝିଅ ଅଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପତ୍ନୀ ଏବେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଗାଁ ଶାହରବାନୀରେ ରୁହନ୍ତି ଏବଂ ଆଜିକାଲି ସେ ଅସୁସ୍ଥ ରହୁଥିବା ଖବର ମିଳିଛି ।
