ଆଫଗାନିସ୍ତାନର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ମୁତ୍ତାକିଙ୍କ ଭାରତ ଗସ୍ତ ପଡ଼ୋଶୀ ପାକିସ୍ତାନର ଚିନ୍ତା ବଢ଼ାଇ ଦେଇଛି। ୨୦୨୧ରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ତାଲିବାନ ଶାସନ ପରେ ଭାରତ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଥମ ସାର୍ବଜନୀନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ। ଏହି ଘଟଣା ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଉପରେ ପାକିସ୍ତାନର ଦୀର୍ଘ ଦିନର କୂଟନୈତିକ ପ୍ରଭାବକୁ ଏକ ଶକ୍ତ ଝଟକା ଦେଇଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଯେଉଁ ତାଲିବାନକୁ ଏକଦା ନିଜର ସହଯୋଗୀ ଭାବୁଥିଲା, ସେମାନେ ଏବେ ଭାରତ ସହ ସମ୍ପର୍କ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଅସ୍ୱସ୍ତିକର।
ଏହି ଗସ୍ତ କାଳରେ ଭାରତ, କାବୁଲରେ ଥିବା ତା’ର ବୈଷୟିକ ମିଶନକୁ ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାରତୀୟ ଦୂତାବାସରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛି। ଏହା ସହ ଭାରତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଅଧିକ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି। ତାଲିବାନ ଏହି ଅବସରରେ ଖଣି ଏବଂ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ନିବେଶକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିଛି। ଏହି ସମସ୍ତ ବିକାଶ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ସଙ୍କେତ ଯେ, କାବୁଲ ଏବେ ଆର୍ଥିକ ସହଭାଗିତା ପାଇଁ ଇସଲାମାବାଦ ବାହାରେ ଥିବା ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ଦେଖୁଛି, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଭାବକୁ କ୍ଷୟ କରୁଛି।
ଏହି ସମ୍ପର୍କର ଉନ୍ନତି ରାତାରାତି ହୋଇନାହିଁ, ବରଂ ୨୦୨୧ ପରଠାରୁ ଦୋହା, ଦୁବାଇ ଏବଂ କାବୁଲରେ ହୋଇଥିବା ଅନେକ ବୈଠକର ଏହା ପରିଣାମ। ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ତାଲିବାନର ସମ୍ପର୍କ ନିକଟରେ ବିଗିଡ଼ି ଯାଇଛି। ସୀମା ବିବାଦ, ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଆଫଗାନ୍ ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାକିସ୍ତାନର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଆକ୍ରମଣ ଭଳି ଘଟଣା ଏହି ସମ୍ପର୍କରେ ତିକ୍ତତା ଆଣିଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଯେତେବେଳେ ଚଳିତ ମାସରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଭିତରେ ବୋମା ପକାଇଲା, ସେତେବେଳେ ମୁତ୍ତାକି ଭାରତରେ ଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ଗଭୀର ଅସୁରକ୍ଷା ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ଚାପର ସ୍ଥିତିକୁ ଦର୍ଶାଉଛି। ପାକିସ୍ତାନର ଏହି ଦୁର୍ଦଶା ସ୍ୱ-ଆରୋପିତ। ଦଶନ୍ଧି ଧରି ତାଲିବାନକୁ ଏକ ରଣନୈତିକ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବରେ ପରିପୋଷଣ କରିବା ପରେ, ପାକିସ୍ତାନ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଖୁଛି ଯେ, ତା’ର ପୋଷା ସଂଗଠନ ଏବେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦାବି କରୁଛି। ଡୁରାଣ୍ଡ ଲାଇନ୍ ବିବାଦ ଏବଂ ‘ତେହେରିକ-ଏ-ତାଲିବାନ ପାକିସ୍ତାନ’କୁ ଦମନ କରିବାକୁ ଇସଲାମାବାଦର ଦାବି, ଏକଦା ସହଯୋଗୀ ଥିବା ଏହି ଦୁଇ ଦେଶକୁ ଶତ୍ରୁରେ ପରିଣତ କରିଛି। ପୁରୁଣା ‘କୂଟନୈତିକ ବନ୍ଧୁତା’ର ପ୍ରାସାଦ ଏବେ ଭାରତ-ଆଫଗାନ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦେଖି ଭୁଶୁଡ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଚୀନ ସହିତ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ରଖିଛି ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ଚୀନର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି। ଏବେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସହ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ଚୀନ-ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରଭାବକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିପାରେ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ପାକିସ୍ତାନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ କଣଠୋସା କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରୁଥିବା ବେଳେ, ଭାରତର ତାଲିବାନ ସହିତ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ତାଲିବାନ ଶାସନକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବାରେ ସହାୟକ ହେବା ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ନୀତିକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବ।
ଏବେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ନୂତନ ବାସ୍ତବତା ସହିତ ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଭାରତ ଅତି ସତର୍କତାର ସହ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସହିତ ନିଜର ସମ୍ପର୍କକୁ ପୁଣି ଥରେ ଆରମ୍ଭ କରୁଛି ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ରକୁ ବିବ୍ରତ କରିଛି। ତାଲିବାନ ଶାସନ ଯଦି ଭାରତକୁ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ପୁନର୍ଗଠନରେ ପୁଣି ଥରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଏ, ତେବେ ପାକିସ୍ତାନର ଚାପ ଅଧିକ ବଢ଼ିବ।
