ଆୟୁର୍ବେଦରେ ଭୋଜନର ବର୍ଗୀକରଣ କେବଳ ବାତ, ପିତ୍ତ, କଫ ଭାବେ କରାଯାଇ ନାହିଁ, ବରଂ ପ୍ରକୃତି-ସତ୍ତ୍ୱ, ରଜସ ଓ ତମସ ଭାବେ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି। ଆମିଷ, ଅଧିକ ଜାରି ହୋଇଥିବା ବା ଅଧିକ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ କରିବା ଆଶାରେ ବାରମ୍ବାର ଗରମ କରାଯାଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅଧିକ ମସଲା ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟକୁ ତାମସିକ ଖାଦ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହାସହ ତାମସିକ ମନୋଭାବ ସହ ତଥା କ୍ରୋଧ ଓ ବିରକ୍ତି ଭାବ ସହ ତିଆରି କରିଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ଠାରେ ତାମସିକତା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ। ହୁଏତ ବହୁ ଖାଦ୍ୟ ପାଟିକୁ ସୁସ୍ୱାଦୁ ଲାଗୁଥାଇ ପାରେ କିନ୍ତୁ ତାହା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ। ଶାକାହାରୀ ତଥା ସମ-ଅନୁପାତ ଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟବର୍ଦ୍ଧକ ଭୋଜନ ହିଁ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଗୁଣଧାରୀ। ଯେଉଁ ପୋଷକ ଭୋଜନ ଗତିଶୀଳତା ଓ ଶକ୍ତି ଦିଏ କିନ୍ତୁ କାମ ବାସନା ଜାଗ୍ରତ କରେ ତାହାକୁ ରଜସ ଗୁଣ ଯୁକ୍ତ ରାଜସିକ ଭୋଜନ କୁହାଯାଏ। ରାଜସିକ ଭୋଜନରେ ମସଲା ଓ ଚେରମୂଳି ପକାଇବା ଦ୍ୱାରା ତାହା ସୁସ୍ୱାଦୁ ତଥା ଅଧିକ ପୌଷ୍ଟିକ ହୋଇ ଯାଇଥାଏ। ଏହି ତିନିଗୁଣ ବିଶିଷ୍ଟ ଭୋଜନର କୌଣସି ସୁନିଶ୍ଚିତ ବିଭାଜନ ରେଖା ନାହିଁ। ଏହି ଗୁଣମାନ ଭୋଜନରେ ମିଶ୍ରିତ ଭାବେ ରହିଥାଇ ପାରେ କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ଅନୁପାତରେ ଥାଇପାରେ, ଯାହା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ବିଧି ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ।
