ନଭେମ୍ବର ୨୨ ତାରିଖ ଗୁରୁବାର ହେଉଛି କାର୍ତ୍ତିକମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ । ଏହାକୁ ବୈକୁଣ୍ଠ ଚତୁର୍ଦଶୀ ନାମରେ ଜଣାଯାଏ । ଏହି ଶୁଭ ଦିନରେ ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ଭକ୍ତ ବ୍ରତ ରଖି ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଓ ଶିବଙ୍କ ଆରଧନା କରିଥାଆନ୍ତି । ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ତିଥିରେ ବିଶେଷ ପୂଜା-ଆରଧନା କରାଯାଉଛି ।
ବୈକୁଣ୍ଠ ଚତୁର୍ଦଶୀ କଥା:
ପ୍ରାଚୀନ ମତ ଅନୁସାରେ, ଏକଦା ବିଷ୍ଣୁ କାଶିରେ ଶିବ ଭଗବାନ ଉପରେ ଏକ ହଜାର ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ କମଳ ପୁଷ୍ପ(ହଳଦିଆ ପଦ୍ମଫୁଲ) ଚଢାଇବାର ସଙ୍କଳ୍ପ କରିଥିଲେ । ଯେବେ ଏହି ସଙ୍କଳ୍ପ ପାଳନ କରିବାର ସମୟ ଆସିଲା, ସେହି ସମୟରେ ଭଗବାନ ଶିବ, ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ କମଳ ପୁଷ୍ପ କମ୍ କରି ଦେଇଥିଲେ । ପୁଷ୍ପ କମ୍ ହୋଇ ଯିବାରୁ ବିଷ୍ଣୁ ନିଜ ‘କମଲ ନୟନ’ ନାମକୁ ସ୍ମରଣ କରି ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ନିକଟରେ ନିଜ ନେତ୍ର ସମର୍ପିତ କରି ଦେଇଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଏଭଳି ଭକ୍ତିଭାବ ଦେଖି ଭଗବାନ ଶିବ ପ୍ରସନ୍ନ ହେବା ସହ ପ୍ରକଟ ହୋଇ କହିଥିଲେ ଯେ, କାର୍ତ୍ତିକମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀକୁ ‘ବୈକୁଣ୍ଠ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ’ ନାମରେ ଜଣାଯିବ । ସେବେଠାରୁ ଏହି ଦିନଟିକୁ ‘ବୈକୁଣ୍ଠ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ’ ନାମରେ ପାଳନ କରାଯିବା ସହ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରାଯାଇଆସୁଛି ।
