ବଲାଙ୍ଗିର: ଶିଳ୍ପାୟନ ନାମରେ ଦିନକୁ ଦିନ ଜଙ୍ଗଲ ଉଜୁଡ଼ି ଯାଉଛି। ବିକାଶ ନାମରେ ପରିବେଶ ବିଗିଡ଼ି ଯାଉଛି। ମଣିଷ ନିଜ ସୁଖ ସ୍ୱାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟ ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ କାଟୁଛି। କିନ୍ତୁ ବଲାଙ୍ଗିର ଜିଲା ପାଟଣାଗଡ଼ ଫରେଷ୍ଟ ରେଞ୍ଜ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଗଡ଼ିଆଯୋର ଗାଁରେ ଏଭଳି ଜଣେ ମଣିଷ ଅଛନ୍ତି ଯିଏ ନିଜ ଜୀବନର ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ଜଙ୍ଗଲ ପାଇଁ ସମର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି। ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଥିବା ତାଙ୍କର ଅଗାଢ଼ ପ୍ରେମ ଆଗରେ ହାର ମାନିଛି ବୟସ। ସେଥିପାଇଁ ସେ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ‘ମହଦା ଶନି ସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲର ରାଜା’ ନାମରେ ପରିଚିତ। ପ୍ରାୟ ୨ ହଜାର ଏକର ଜଙ୍ଗଲ ଜଗିବା ସହିତ ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ବାର୍ତ୍ତା ବାଣ୍ଟୁଛନ୍ତି ଏହି ୭୮ ବର୍ଷୀୟ ବୃଦ୍ଧ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଠାକୁର।
ବଲାଙ୍ଗିର ସଦର ମହକୁମାଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୫୦ କିମି ଦୂରରେ ରହିଛି ଗଡ଼ିଆଯୋର ଗାଁ। ୧୯୬୭-୬୭ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ସଂଘର୍ଷର କାହାଣୀ। ସେ ସମୟରେ ସରକାର ଜଙ୍ଗଲ ନିଲାମ କରିଦେଉଥିଲେ। ଲୋକେ ୨ ପଇସା ଲାଭ ପାଇବା ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲର ଗଛ ବିକ୍ରି କରୁଥିଲେ। ସମୟ ଏମିତି ଆସିଲା ଯେ ଯେଉଁଠି ପତରା, ଗୋଚର, ଡଙ୍ଗର, ଜଙ୍ଗଲ, ରିଜର୍ଭ ଫରେଷ୍ଟ ହସୁଥିଲା ସେଠି ଜଙ୍ଗଲ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇ କାନ୍ଦିଲା। ଏହାପରେ ଜଙ୍ଗଲ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲେ। ପିତା ସ୍ୱର୍ଗତ ଗୁଣନିଧି ଠାକୁରଙ୍କ ଆଦର୍ଶକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ସବୁକିଛି ତ୍ୟାଗ କରି ୧୯୮୨ ମସିହାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଭୁବନେଶ୍ୱର। ୨ ହଜାର ଏକର ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଣ୍ଟା ଭିଡିଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ। ଏମିତିକି ଭୁବନେଶ୍ୱର ପାଗଳ ହୋଇଗଲାଣି ବୋଲି ଲୋକେ କୁହାକୁହି ହେଲେ। ଖାଲିଟାରେ କିଏ ଜଙ୍ଗଲ ଜଗିବ ବୋଲି ତାତ୍ସଲ୍ୟ କରୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ସବୁକୁ ଭ୍ରୂକ୍ଷେପ ନ କରି ଜଙ୍ଗଲ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିଜ୍ଞ ଥିଲେ। ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ୧୯୮୨ ରୁ ୧୯୯୨ ଯାଏଁ ମାତ୍ର ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଜଙ୍ଗଲ ପୁଣି ହସିଲା। ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ବଲାଙ୍ଗିର ଜିଲାପାଳ ଓ ଡିଏଫ୍ଓ ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କୁ ‘ପ୍ରକୃତି ବନ୍ଧୁ ପୁରସ୍କାର’ ଦେଇ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ। ଏହା ତାଙ୍କୁ ଆହୁରି ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା। ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭୁବନେଶ୍ୱର ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି।
ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଭୁବନେଶ୍ୱର କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଜଙ୍ଗଲରେ ଚିତା ବାଘ, ଭାଲୁ, ବାରହା, ସମ୍ବର, ହାତୀ, କୁଟୁରା ଆଦି ଅନେକ ହିଂସ୍ର ଜନ୍ତୁ ରହିଛନ୍ତି। ଜଙ୍ଗଲ ବଢ଼ିଲା ପରେ ମୋତେ ବହୁତ ଭୟ ଲଗିଥିଲା। ନିଜ କୁକର ସହ ଧନୁ, ଟାଙ୍ଗିଆ ନେଇ ଜଙ୍ଗଲ ଜଗିଲେ, ଲୋକଙ୍କୁ ସଚେତନ କଲେ। ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିରେ ବିରାଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି। ଝାଡୁ ଗୋଟା ୨୦ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହେଉଛି। ଖଲିଦନା ଶହ ଶହ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହେଉଛି। ମହୁଲ, ହରିଡ଼ା, ଅଁଳା, ବାହାଡ଼ା ସବୁ କିଛି ମିଳୁଛି। କାଠ ସମସ୍ୟା ଆଉ ନାହିଁ। ଜଙ୍ଗଲ ଯୋଗୁଁ ମରୁଡ଼ି ଆଶଙ୍କା ଦୂର ହୋଇଛି। ବର୍ଷ ସାରା ଝଡୁଥିବା ପତ୍ରକୁ ନିଅାଁ ନ ଲଗାଇ ସାର ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ଜଙ୍ଗଲ ଯୋଗୁଁ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ହେଉଛି।
ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଗଠନ ହୋଇଛି ‘ବସୁଧା ବିକାଶ ସମିତି’।
ସ୍ଥାନୀୟ ୭ଟି ପଞ୍ଚାୟତରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷା ନେଇ ସମିତି ସଚେତନତା ଜାରି ରଖିଛି। ‘ଜଙ୍ଗଲ ଆମର ଥିଲା ଆମର ରହିବ। ଆମେ ଯଦି ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷା ନକରିବା ଆଉ କରିବ କିଏ’ ବୋଲି ଭୁବନେଶ୍ୱର କହିଛନ୍ତି। ନୟାଗଡ଼, କେନ୍ଦୁଝର, କୋରାପୁଟ ଜିଲାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ସଚେତନ ପାଇଁ ଡାକରା ଆସିଲେ ଯାଆନ୍ତି ଭୁବନେଶ୍ୱର। ଏବେ ବି ଅନେକ ଏନ୍ଜିଓ ଆସି ବୁଲି ଯାଉଛନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ଓ ଦେଶ ବାହାରୁ ମଧ୍ୟ ଲୋକେ ଆସି ଦେଖି ଯାଉଛନ୍ତି। ସ୍ତ୍ରୀ ଆର ପାରିରେ। ‘ନିଜ କଥା ଭାବିଲା ବେଳକୁ ମୋର ଆଉ କିଛି ନାହିଁ। ଜଙ୍ଗଲ ହିଁ ମୋର ଜୀବନ’ ବୋଲି କୁହନ୍ତି ଭୁବନେଶ୍ୱର। ଭୁବନେଶ୍ୱରଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ପାଟଣାଗଡ଼ ରେଞ୍ଜର ବାସୁଦେବ ନାଥ କୁହନ୍ତି ସେ ଏଥିପାଇଁ ଖୁବ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି। ଗଛ ଚୋରି ହେଉ କି ନିଆଁ ସବୁ ସମୟରେ ବନ ବିଭାଗକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ‘ଏହା ଲୋକଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ। ଲୋକ ଚାହିଁଲେ କେହି ଗୋଟେ ବି କାଠ ନେଇ ପାରିବେ ନାହିଁ’ ବୋଲି କୁହନ୍ତି ଭୁବନେଶ୍ୱର।