ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ – ସରକାର ସମସ୍ତ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ରେ ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ଆପ୍ ଇନଷ୍ଟଲ୍ କରିବା ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏହାର ବିରୋଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲାଣି । କଂଗ୍ରେସ ନେତ୍ରୀ ପ୍ରିୟଙ୍କା ଗାନ୍ଧୀ ଏହାକୁ ଗୁପ୍ତଚର ଆପ୍ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
ପ୍ରିୟଙ୍କା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଗୁପ୍ତଚର ସନ୍ଦେହ କେତେ ସତ୍ୟ? ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ପାଇଁ ସଞ୍ଚାର ସାଥୀବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଛନ୍ତି; ଏହା ଓଟିପି OTP ପଢ଼ିପାରିବ ଏବଂ ସମସ୍ତ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ବିଷୟରେ ଜାଣିପାରିବ ।
ଆପଣଙ୍କ ଲୋକେସନ୍ ଟ୍ରାକ୍ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନରେ ସଂରକ୍ଷିତ ଫଟୋ ଏବଂ ଭିଡିଓ ଦେଖିପାରିବେ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍ ସହିତ ଏପରି କିଛି ଘଟିପାରେ ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ରେ ଏହାକୁ ସଂସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଲୋକଙ୍କ ଗୋପନୀୟତା ଉପରେ ସିଧାସଳଖ ଆକ୍ରମଣ ବୋଲି କଂଗ୍ରେସ ସାଂସଦ ପ୍ରିୟଙ୍କା ଗାନ୍ଧୀ କହିଛନ୍ତି । ଏହା ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ଆପ୍। ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ନଜର ରଖିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ।
, ଆମେ ଜାଣିବା ଯେ ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍ କ’ଣ, ଏହାକୁ କାହିଁକି ବିରୋଧ କରାଯାଉଛି? ଏହାକୁ ଗୁପ୍ତଚର ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ କି, ଏବଂ ଏହା ଲୋକଙ୍କ ଗୋପନୀୟତା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କି?
ପ୍ରଶ୍ନ ୧ : ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍ କ’ଣ? ଏହା କିପରି ଲାଭଦାୟକ?
ଉତ୍ତର: ଏହା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଡିଜିଟାଲ୍ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଜାନୁଆରୀ ୧୭, ୨୦୨୫ ରେ ଏହାକୁ ଲଞ୍ଚ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ଗୁଗୁଲ୍ ପ୍ଲେ ଷ୍ଟୋର ଏବଂ ଆପ୍ ଷ୍ଟୋରରୁ ଡାଉନଲୋଡ୍ କରାଯାଇପାରିବ। ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ଆପ୍ ୱେବସାଇଟରେ ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ। ଏହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରେ, …
ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ ହଜିଯାଇଥିବା କିମ୍ବା ଚୋରି ହୋଇଥିବା ଫୋନ୍ ନମ୍ବର ଅବରୋଧ କରିପାରିବେ।
ଡିଭାଇସ୍ ନକଲି କି ଅସଲି ତାହା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପାଇଁ ଆପଣ ଆଇଏମ୍ଇଆଇ IMEI ଯାଞ୍ଚ କରିପାରିବେ।
କାହା ନାମରେ କେତେ ମୋବାଇଲ୍ ନମ୍ବର ସକ୍ରିୟ ଅଛି ତାହା ଦେଖିପାରିବେ।
ଏହି ଆପ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସନ୍ଦେହଜନକ କଲ୍ କିମ୍ବା ମେସେଜ୍ ମଧ୍ୟ ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇପାରିବ।
ସରକାରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପଛରେ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ସାଇବର ଠକେଇକୁ ରୋକିବା।
ପ୍ରଶ୍ନ ୨: ଯୋଗାଯୋଗ ଆପ୍ କାହିଁକି ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି? ଏହା ମୋ ଫୋନରେ କେଉଁ ଡାଟା ଜାଣି ପାରିବ?
ଉତ୍ତର: ” , ସରକାରଙ୍କ ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ଆପ୍, ‘ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ’ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନୂତନ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନରେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସଂସ୍ଥାପିତ ହେବ। ସମସ୍ତ କମ୍ପାନୀ ଏହାକୁ ୯୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ। ଏହାକୁ ଅକ୍ଷମ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ।” ଏ ନେଇ ଏକ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି।
କିଛି ବିଶେଷଜ୍ଞ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଆପ୍ ର ଅନୁମତି ତାଲିକାର ସ୍କ୍ରିନସଟ୍ ପୋଷ୍ଟ କରିଥିଲେ। ଏଥିରେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା ଏହି ଆପ୍ କ୍ୟାମେରା, ମାଇକ୍ରୋଫୋନ୍, କୀବୋର୍ଡ, ମେସେଜ୍, କଲ୍ ଲଗ୍ ଏବଂ ସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଅନୁମତି ଅନୁରୋଧ କରେ, ଯାହାକୁ ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ ବନ୍ଦ କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
ପରେ ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ବିରୋଧ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। “ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଗୋପନୀୟତା ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତାର ମୌଳିକ ଅଧିକାରକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି କଂଗ୍ରେସ ନେତା କେ.ସି. ଭେନୁଗୋପାଳ କହିଛନ୍ତି,।”
“ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଲୋକଙ୍କ ଗୋପନୀୟତା ଉପରେ ସିଧାସଳଖ ଆକ୍ରମଣ। ଏହା ଏକ ଗୁପ୍ତଚର ଆପ୍। ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ନଜର ରଖିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ବୋଲି କଂଗ୍ରେସ ସାଂସଦ ପ୍ରିୟଙ୍କା ଗାନ୍ଧୀ କହିଛନ୍ତି,।”
କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଜୟରାମ ରମେଶ ଏହାକୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଏକଛତ୍ରବାଦର ନୂତନ ଚେହେରା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ଏହି ସମୟରେ, ଟିଏମସି ସାଂସଦ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରା କହିଛନ୍ତି, “ସରକାର ଠକେଇ ରୋକିବା ନାମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କଲ୍ ଶୁଣିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି।”
ପ୍ରଶ୍ନ ୩: କ’ଣ ଏହି ଆପ୍ ମୋ ଉପରେ ନଜର ରଖିପାରିବ କିମ୍ବା ଗୁପ୍ତଚର କରିପାରିବ?
ଉତ୍ତର: ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହା ସମ୍ଭବ। ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ଆପ୍ ପାଇଁ ଫୋନର ଅନେକ ଆକ୍ସେସ୍ ଆବଶ୍ୟକ, କେବଳ IMEI ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଅପେକ୍ଷା। ଏହା ସେହି ସ୍ଥାନର ସର୍ଭର ବିଷୟରେ ଜାଣିପାରିବ ।
ଗୁଗୁଲ୍ ଏବଂ ଆପଲ୍ ଆପ୍ ଷ୍ଟୋର ତାଲିକା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ଏହା କ୍ୟାମେରା, ମାଇକ୍ରୋଫୋନ୍, କି-ବୋର୍ଡ, ମେସେଜ୍, କଲ୍ ଲଗ୍ ଏବଂ ଲୋକେସନ୍ର ଆକ୍ସସ୍ ମାଗିଥାଏ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆପଣଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ମେସେଜ୍ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କ ଓଟିପି ଏହି ଆପ୍ ପଢ଼ିପାରିବ। ଆପଣଙ୍କୁ ଶୁଣିପାରିବେ।
ସର୍ଭର: ଯେତେବେଳେ ଆପ୍ ଆଇଏମ୍ଇଆଇI ଯାଞ୍ଚ କରେ, ଠକେଇ ରିପୋର୍ଟ କରେ କିମ୍ବା ସ୍ଥାନ ସେୟାର କରେ, ସମସ୍ତ ଡାଟା ଡଟ୍ର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସର୍ଭରରେ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇଥଆଏ। ଏହି ଡାଟା “ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ” ସେୟାର କରାଯାଇପାରିବ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ପୋଲିସ, ସିବିଆଇ କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହାକୁ ଆକ୍ସେସ୍ କରିପାରିବେ।
ପ୍ରଶ୍ନ ୪: ଆପ୍ ଦ୍ୱାରା ସଂଗୃହିତ ଡାଟା କେତେ ସମୟ ପାଇଁ ରଖାଯାଏ?
ଉତ୍ତର: ସଞ୍ଚାର ସାଥୀର ଗୋପନୀୟତା ନୀତିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ତଥ୍ୟ “ସୁରକ୍ଷିତ ରଖାଯିବ” ଏବଂ “ଆଇନଗତ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ସେୟାର କରାଯିବ”, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ କେତେ ସମୟ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯିବ ସେ ବିଷୟରେ କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ନାହିଁ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ମତରେ ଏହା ଗୋପନୀୟତା ବିପଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ।
ପ୍ରଶ୍ନ ୫: ଆପ୍ ବିନା ଚଲାଇପାରିବ କି କୌଣସି ଅନୁମତି ଅଛି କି?
ଉତ୍ତର: ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ଆପ୍ର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଆଇଏମ୍ଇଆଇ ଯାଞ୍ଚ, ହଜିଯାଇଥିବା ଫୋନ୍ ରିପୋର୍ଟିଂ, ଠକେଇ କଲ୍/ଏସ୍ଏମ୍ଏସ୍ ରିପୋର୍ଟିଂ ଏବଂ ସିମ୍ SIM ଯାଞ୍ଚ। ଏହି ଅନୁମତିଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଡିଭାଇସ୍ ଚିହ୍ନଟକାରୀ ), ଫୋନ୍ ସ୍ଥିତି ), ଲୋକେସନ୍ (ଟ୍ରାକିଂ), ଏବଂ ନେଟୱାର୍କ ଆକ୍ସେସ୍।
ତଥାପି, ଆପ୍ର ଗୁଗୁଲ୍ ପ୍ଲେ ଷ୍ଟୋର୍ ଏବଂ ଆପଲ୍ ଆପ୍ ଷ୍ଟୋର୍ ତାଲିକା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହା କ୍ୟାମେରା, ମାଇକ୍, ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଏବଂ କୀବୋର୍ଡ ର ଆକ୍ସେସ୍ ମାଗିଥାଏ ।
ପ୍ରଶ୍ନ ୬ :ଏଥଇରେ ପୂର୍ବରୁ ଗୁପ୍ତଚରୀ ମାମଲା ହୋଇଛି?
ଉତ୍ତର: ପୂର୍ବରୁ ପେଗାସସ୍ ସ୍ପାଏୱେର୍ ମାମଲା ୨୦୨୩ରେ ଘଟିଥିଲା। ଏହା ଇସ୍ରାଏଲର ଏନ୍ଏସ୍ଓ ଗ୍ରୁପ୍ର ଏକ ଉପକରଣ ଥିଲା। ଏହା ଫୋନ୍ ଭିତରକୁ ପଶି ମେସେଜ୍, କ୍ୟାମେରା ଏବଂ ମାଇକ୍ରୋଫୋନ୍ ଆକ୍ସେସ୍ କରିଥିଲା। ଅଭିଯୋଗ ଥିଲା ଭାରତ ସରକାର ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପଜ୍ଜନକ ପେଗାସସ୍ ସ୍ପାଏୱାୟାର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ।
ଆମନେଷ୍ଟି ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ୍ ଏବଂ ଦି ୱାଶିଂଟନ୍ ପୋଷ୍ଟ ଦ୍ୱାରା ନ ତଦନ୍ତରେ ଏହି ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ଏହି ସ୍ପାଏୱାୟାର ମେସେଜ୍ ଏବଂ ଇମେଲ୍ ପଢ଼ିପାରିବ, ଫଟୋ ଦେଖିପାରିବ, କଲ୍ ଶୁଣିପାରିବ, ଲୋକେସନ୍ ଟ୍ରାକ୍ କରିପାରିବ, ଏବଂ କ୍ୟାମେରା ଚାଲୁ କରି ଭିଡିଓ ରେକର୍ଡ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବ।
ତଥାପି, ପେଗାସସ୍ ଏକ ସ୍ପାଏୱାୟାର ଥିଲା ଯାହା ଫୋନରେ ନୀରବରେ ତାହାର କାମ କରୁଥିଲା । ସରକାରଙ୍କ ସଞ୍ଚାର ସାଥୀ ଆପ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ସେଫ୍ଟି ପ୍ରୋଜେକ୍ଟର ଏକ ଅଂଶ। ଏହା ଫୋନରେ ପୂର୍ବରୁ ସଂସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ, ଏହାକୁ ଗୁଗୁଲ୍ ପ୍ଲେ ଷ୍ଟୋର ଏବଂ ଆପ୍ ଷ୍ଟୋରରୁ ଡାଉନଲୋଡ୍ କରାଯାଇପାରିବ।
ଅର୍ଥାତ୍, ଏହା ସ୍ପାଏୱାୟାର ନୁହେଁ। ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତମ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏହାକୁ ପ୍ରଚଳନ କରିଛନ୍ତି। ତଥାପି, ବିରୋଧୀ ଦଳ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାକୁ ସ୍ପାଏୱାୟାର ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ।
