ଭାରତୀୟ ଜ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଗୋଟିଏ ରାଶିରୁ ଅନ୍ୟ ରାଶିକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଏ। ୧୨ଟି ରାଶି ଅନୁସାରେ ୧୨ଟି ସଂକ୍ରାନ୍ତି ରହିଛି। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମଶଃ ବିଷୁବରେଖା ଆଡ଼କୁ ଗତି କରନ୍ତି। ତେଣୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ରଶ୍ମି କ୍ରମଶଃ ପ୍ରଖର ହୁଏ। ଯେଉଁ ଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମେଷ ରାଷିରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ସେଇ ଦିନ ମେଷ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ବା ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିଷୁବ ରେଖାର ଉପରେ ରୁହନ୍ତି। ବିଷୁବ ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ଦିନ ଓ ରାତି ସମାନ ହୁଏ ଏବଂ ବାୟୁର ଗତି କ୍ରମେ ତୀବ୍ର ହୁଏ। ନଦୀ, ନାଳ ଓ ଜଳାଶୟର ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ପାଏ। ତେଣୁ ଜଳାଭାବ ଦେଖାଦିଏ।
‘ଶ୍ରୀ ବ୍ରତ ରାଜଃ’ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି:
- Advertisement -
‘ଅଥାନ୍ୟଦପି ବକ୍ଷାମି ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଉଦ୍ୟାପନଂମୂନେ
ବିଷୁବେ ଚାୟନେ ଚୈବ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ବ୍ରତମାତରେତ।’
ଏହି ଦିନ ଝାମୁବ୍ରତ କରୁଥିବା ପାଟୁଆମାନେ ବ୍ରତ ଉଦଯାପନ କରନ୍ତି। ଏହି ଅବସରରେ ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ପାଟୁଆ ନାଚର ଆୟୋଜନ।
