ସବୁ ବର୍ଷ ଭଳି ଏବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଆସୁଛି ରଥଯାତ୍ରା। ଆଉ କେତେଟା ଦିନ ପରେ ପ୍ରଭୁ ରଥାରୂଢ ହେବେ। ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ମିଶିବା ନିମନ୍ତେ ବର୍ଷକ ପରେ ପୁଣି ରତ୍ନ ସିଂହାସନରୁ ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ମୂର୍ତ୍ତି ଓହ୍ଲାଇ ଆସିବେ।
କାହିଁ କେତେ ପୁରାତନ କାଳରୁ ରଥଯାତ୍ରା ପାଳନ ହୋଇଆସୁଛି। ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ସମାଜରେ ରଥଯାତ୍ରା ପ୍ରଚଳିତ। ମାତ୍ର ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀର ରଥଯାତ୍ରା ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଏହା ହେଉଛି ପତିତପାବନଙ୍କର ଯାତ୍ରା। ରଥଯାତ୍ରା କେତେ ପ୍ରାଚୀନ ତାହା କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ, ପୁରୀ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରାଣ-ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ମହାରାଜା ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କର ମହାରାଣୀ ଗୁଣ୍ଡିଚା ଦେବୀ ଏହି ଯାତ୍ରାର ପ୍ରଚଳନ କରାଇଥିଲେ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରା’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ସଂସ୍କୃତରେ ଏକ ଶ୍ଳୋକ ଅଛି, ‘‘ଦୋଳେ ଚ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ, ଚାପେ ଚ ମଧୁସୂଦନମ୍, ରଥେତୁ ବାମନମ୍ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନ ବିଦ୍ୟତେ’’। ଏହାର ଅର୍ଥ ଦୋଳରେ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ , ଚାପ ଖେଳରେ ମଧୁସୂଦନ ଏବଂ ରଥରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ବାମନ ରୂପ ଦର୍ଶନ କଲେ, ମଣିଷକୁ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ। ସେ ଆଉ ପାପ-ତାପପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତରେ ଜନ୍ମ ହୁଏନାହିଁ। ତେଣୁ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା ଦର୍ଶନ କରିବା ବଡ଼ ଭାଗ୍ୟର ବିଷୟ ହୋଇଥାଏ।
ଆଲେଖ୍ୟ- ପ୍ରତିଜ୍ଞା ମିଶ୍ର
