ଦୀପାବଳିରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ରୋକିବ ସବୁଜ ବାଣ

ଆମ ଦେଶରେ ଦୀପାବଳି ଅବସରରେ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରଦୂଷଣ ଫାୟାର କ୍ରାକର ବା ବାଣ ଗୁଡିକ ଜଳିଯିବା କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ । ଅଧିକନ୍ତୁ, ଫାୟାର କ୍ରାକର ଜଳିବା ସମୟରେ ବିଷାକ୍ତ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ନିର୍ଗତ ହୁଏ । ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଶ୍ୱାସ ନେବାରେ କଷ୍ଟଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଆତସବାଜି ପ୍ରାୟ ୬୦,୩୪୦ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଗ୍ୟାସ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଛାଡିଥାଏ ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୨,୦୦୦ କାର ଗୁଡ଼ିକର ବାର୍ଷିକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଉତ୍ପାଦନ ସହିତ ସମାନ । ପୂର୍ବ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଏହା ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ ଦୀପାବଳି ଦିନକ ପରେ ଦିଲ୍ଲୀର ବାୟୁ ଗୁଣବତ୍ତା ସୂଚକାଙ୍କ ‘ଗୁରୁତର’ ହୋଇଯାଏ। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଦୀପାବଳି ପରେ ଅନେକ ଦିନ ଧରି କ୍ରାକର ଜାଳିବାର ଏହି କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ରହିଥାଏ।

ଆତସବାଜି ସମୟରେ ଧାତବ ଲୁଣ ଏବଂ ବିସ୍ଫୋରକ ଏକ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଥାଏ ଯାହା ଧୂଆଁ ଆକାରରେ ଅନେକ ବିଷାକ୍ତ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବାୟୁ ମଣ୍ଡଳରେ ଛାଡିଥାଏ । ଏଥିରେ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍, କାର୍ବନ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ ଏବଂ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ଅକ୍ସାଇଡ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହା ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଦାୟୀ। ଆତସବାଜି ଅତ୍ୟଧିକ ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ପ୍ରଦୂଷକ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯାହା ବାୟୁ, ଜଳ ଓ ମାଟିକୁ ଦୂଷିତ କରିଥାଏ। ଯାହା ପକ୍ଷୀ, ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ, ଗୃହପାଳିତ ପଶୁ, ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଓ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ଏବଂ ଏହା ଦ୍ୱାରା ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ ହୋଇଥାଏ । ତୁଳନାତ୍ମକ ଭାବରେ ଗ୍ରୀନ୍ କିମ୍ବା ସବୁଜ ବାଣଗୁଡ଼ିକ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଆତସବାଜି ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ ବାଣଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ । ବିଜ୍ଞାନଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଅନୁସନ୍ଧାନ ପରିଷଦ ସିଏସଆଇଆର ଦ୍ୱାରା ଏଗୁଡିକ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ସବୁଜ ବାଣଗୁଡ଼ିକରେ ଫୁଲ ହାଣ୍ଡି, ପେନ୍ସିଲ୍, ସ୍ପାର୍କଲର୍, ମାରୁନ୍, ବୋମା ଏବଂ ଚକ୍କର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏବଂ ଏହାକୁ ଜାତୀୟ ପରିବେଶ ଏବଂ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଲାବୋରେଟୋରୀ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି । ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଏବଂ ବିସ୍ଫୋରକ ସୁରକ୍ଷା ସଂଗଠନ ଦ୍ୱାରା ଏହି କ୍ରାକରଗୁଡ଼ିକର ଅନୁମୋଦନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବାୟୁର ଗୁଣବତ୍ତା ହ୍ରାସ ପାଉଛି ଏବଂ ଶୀତ ସମୟରେ କୁହୁଡ଼ି ଭଳି ଦେଖାଯାଉଥିବା ସ୍ମଗ୍(ଧୂଆଁ + କୁହୁଡି) ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ।

ଏହା ମଧ୍ୟ ମନେ ରଖିବାକୁ ହେବ ଯେ ଅତୀତରେ ଆତସବାଜି ହେତୁ ଅନେକ ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିଛି ଯେଉଁଥିରେ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ଘଟଣାରେ ଶିଶୁ ଏବଂ ବୟସ୍କଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି । ସବୁଜ ବାଣ ଉତ୍ପାଦନ ସହିତ, ଏହିପରି ଦୁର୍ଘଟଣା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ହୋଇପାରେ। ପାରମ୍ପରିକ ବାଣଗୁଡ଼ିକ ବହୁ ବିଷାକ୍ତ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ (ଉପାଦାନ ଏବଂ ଧାତୁ) ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ ଯାହା ଜଳିବା ସମୟରେ ବାୟୁରେ କଣିକା ପଦାର୍ଥ ସ୍ତରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟାଏ । ପି.ଏମ ୨.୫ କଣିକା ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟାରେ ସମସ୍ୟା ହୋଇଥାଏ । ଅତ୍ୟଧିକ ସୂକ୍ଷ୍ମ କଣିକା ଗଳା ଭିତରକୁ ଯାଇ ଫୁସଫୁସରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ପ୍ରଦୂଷଣର ଏତେ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତର ଶିଶୁ, ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଏବଂ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ସବୁଜ ବାଣରେ ବେରିୟମ୍ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ନଥାଏ ଯାହାକି ପାରମ୍ପରିକ ବାଣରେ ଉପସ୍ଥିତ ସବୁଠାରୁ ବିପଜ୍ଜନକ ଉପାଦାନ । ସବୁଜ ବାଣଗୁଡ଼ିକ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ୍ ଏବଂ ବେରିୟମ୍ ବଦଳରେ ପୋଟାସିୟମ୍ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ଏବଂ ଆଲୁମିନିୟମ୍ ଭଳି ବିକଳ୍ପ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଆର୍ସେନିକ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଦୂଷକ ବଦଳରେ କାର୍ବନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ନିୟମିତ ବାଣଗୁଡ଼ିକ ୧୬୦-୨୦୦ ଡେସିବଲ୍ ମଧ୍ୟରେ ଶବ୍ଦ ନିର୍ଗତ କରୁଥିବାବେଳେ ସବୁଜ ବାଣଗୁଡ଼ିକ କାରଣରୁ ପ୍ରାୟ ୧୦୦-୧୩୦ ଡେସିବଲ୍ ଶବ୍ଦରେ ସୀମିତ ରହିଥାଏ। ନିୟମିତ ବାଣ ତୁଳନାରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଦୂଷଣ ମୁକ୍ତ ନୁହେଁ କିନ୍ତୁ ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ପ୍ରଦୂଷକ ; କିନ୍ତୁ ଏସବୁ ସୁବିଧା ସହିତ, ସବୁଜ ବାଣ ଗୁଡ଼ିକର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଅସୁବିଧା ହେଉଛି କେବଳ ସିଏସଆଇଆର ସହିତ ଏକ ଚୁକ୍ତି କରିଥିବା ନିର୍ମାତାମାନଙ୍କୁ ଏହି ବାଣ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବ । ସବୁଜ ବାଣ ତିଆରି କରିବାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପାଦାନ ଏବଂ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇନପାରେ । ତେଣୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇନପାରେ।

ଭାରତର ପାଖାପାଖି ସତୁରି ପ୍ରତିଶତ ବାଣ ତାମିଲନାଡୁର ଶିବାକାଶୀରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ଯାହାକି ଭାରତର ସବୁଜ ବାଣର ଅଗ୍ରଣୀ ଯୋଗାଣକାରୀ ଭାବରେ ଜାରି ରହିଛି। ବାୟୁ ଏବଂ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସବୁଜ ବାଣ ବିକାଶ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଏହା ସ୍ୱାଗତଯୋଗ୍ୟ । ଯଦିଓ ସୁନ୍ଦର ଓ ଉପଭୋଗ୍ୟ, ଆତସବାଜି ସାଧାରଣତଃ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ ତେଣୁ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ସବୁଜ ହୁଏତ ଅନେକଙ୍କର ପସନ୍ଦ ହୋଇନପାରେ ।