ମହାକାଶରେ ବିପ୍ଳବ

ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ- ୩ ର ସଫଳ ଉତ୍‌କ୍ଷେପଣ ପରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ଆଖି ଭାରତ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଛି। ଦୁନିଆରେ ଏପରି କୌଣସି ସୂଚନା ଗଣମାଧ୍ୟମ ନାହିଁ, ଯେ କି ଏହି ଘଟଣା ବିଷୟରେ ଖବର ପ୍ରକାଶ କରିନାହିଁ। ଅଧିକନ୍ତୁ ଚୀନ୍‌ ଦେଶର ଖବରକାଗଜ ‘ଗ୍ଲୋବାଲ ଟାଇମ୍ସ’ ମଧ୍ୟ ଏହି ସଫଳତା ପାଇଁ ଭାରତକୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଇଛି ଓ ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଛି। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଖବର ଅଛି ଯେ ଆମେରିକା, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଏବଂ ସ୍ପେନ୍ ମଧ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ -୩ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି।
ମାନବ ଜୀବନ ପାଇଁ ଚନ୍ଦ୍ର ସର୍ବଦା ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ସଂପଦ ହୋଇଆସୁଛି। ପୃଥିବୀ ଯେଭଳି ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଗ୍ରହ, ଠିକ୍ ସେଭଳି ଚନ୍ଦ୍ର ହେଉଛି ଏହାର ଜୀବନ୍ତ ଗ୍ରହ। ଏହି ରହସ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ମଣିଷ ମନରେ ଅଧିକ କୌତୂହଳ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଜହ୍ନକୁ ‘‘ଆ ଜହ୍ନ ମାମୁଁ ସରଗ ଶଶୀ’’ ବୋଲି ସମ୍ମାନ ଦେଇ ଆସୁଥିବା ବେଳେ ଏବେ ମାମୁଁ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି। ଯଦି ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ତଥ୍ୟ ମିଳିପାରିବ, ତେବେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଆଶା କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଦୀର୍ଘ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଭାରତ ପୃଥିବୀର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘ଚନ୍ଦା ମାମା’ର କୋଳରେ ବସବାସ ପାଇଁ ନିର୍ମାଣର ନୂତନ ଦ୍ୱାର ଖୋଲିବ।
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ- ୩ ମିଶନ ସହିତ ଭାରତର ମହାକାଶ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଅଲଗା ମିଶନର ବିକାଶ କରୁଛନ୍ତି। ଯାହା ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜୀବନର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବ। ଏହି ମିଶନ ମାଧ୍ୟମରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଓ ଉଚ୍ଚମାନର ବସ୍ତୁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି।
ପୃଥିବୀ ଆମର ମା’ ସଦୃଶ ବୋଲି ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି। ମାତା ପୃଥିବୀର ଭାଇ ଚନ୍ଦ୍ର। ଆମେ ଭାରତୀୟମାନେ ସହସ୍ର ବର୍ଷ ଧରି ସେହି କାରଣରୁ ତାଙ୍କୁ ‘ଚନ୍ଦା ମାମା’ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରିଛୁ। ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତି ଏପରି ଭାବପ୍ରବଣତା ଭାରତ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଭ୍ୟତାରେ କ୍ୱଚିତ୍ ଦେଖାଯାଏ।
ଆପୋଲୋ- ୧୧ ପରେ ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ଦେଶ ମହାକାଶ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ନିଜର ସ୍ପେସ୍ ମିଶନ୍ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଭାରତ ମଧ୍ୟ ସ୍ପେସ୍ କ୍ଲବର ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସଦସ୍ୟ। ୧୯୬୯ ମସିହାରେ, ମହାକାଶରେ ଆପୋଲୋ- ୧୧ ମିଶନ୍ ସହିତ ନାସା ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରି ଦୀର୍ଘତମ ଲମ୍ଫ ଦେଇଥିଲା। ଅର୍ଦ୍ଧ ଶତାବ୍ଦୀ ବିତିଗଲା, ଯେତେବେଳେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଧୂଳି ମନୁଷ୍ୟର ପାଦରେ ପଡ଼ିଲା। ଏହି ସମୟରେ, ସ୍ପେସ୍ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ୍ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅନେକ ରହସ୍ୟ ଖୋଲି ଦେଇଛି। ଭାରତର ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ- ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା। ତା’ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ (ଯାହା ଆଶା କରାଯାଉଥିବା ପରି ସଫଳ ହୋଇନଥିଲା) ପରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୁନର୍ବାର ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆକର୍ଷଣ ପାଲଟିଗଲା। ଆମେରିକାର ପ୍ରଥମ ନାସା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ର କୈାତୂହଳପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନାରେ ଏବଂ ଏହାର ଉତ୍‌କ୍ଷେପଣର ଦୁଇ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଚୀନ୍‌ର ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ପ୍ରଶାସନ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ପଠାଇବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା।
ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେବଳ ଅଳ୍ପ କିଛି ଦେଶ ‘ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶନ’ ମାଧ୍ୟମରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ନିଜର ଯାନ ଅବତରଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଦେଶଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମଟି ହେଲା ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍ (ଆଜିର ରୁଷ), ଯାହା ଏହାର ପ୍ରଥମ ଲୁନା ମିଶନ୍ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ଲୁନା ୨ ପ୍ରଥମେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରିଥିଲା। ଏହା ପରେ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ଅନେକ ମିଶନ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଆମେରିକା ଏହାର ଆପୋଲୋ ମିଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହି ମିଶନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେରିକୀୟ ମହାକାଶଚାରୀମାନେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଚାରିପାଖରେ ଭ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ନୀଲ ଆର୍ମଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ ଆପୋଲୋ -୧୧ ମିଶନର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ପାଦ ପକାଇ ଥିଲେ। ଯାହା ମାନବଜାତି ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଗୌରବ ଆଣିଥିଲା।
ଭାରତ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ ମିଶନକୁ ୨୦୦୮ରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଯାହା ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠର ମାନଚିତ୍ର କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲା। ଏହା ପରେ ୨୦୧୯ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ ମାଧ୍ୟମରେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର୍ ବିକ୍ରମଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଏହା ଭୂପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୦୭ ରେ ଚୀନ୍ ଗବେଷଣା ଯାନ ପଠାଇଥିଲା। ଏହା ଚନ୍ଦ୍ରର ପୃଷ୍ଠକୁ ମ୍ୟାପ୍ କରି ପୃଥିବୀକୁ ନମୁନା ଆଣିଥିଲା। ଇସ୍ରାଏଲ୍ ୨୦୧୯ରେ ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶନ୍ ‘ବରେଶିଟ୍’ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା; କିନ୍ତୁ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଅବତରଣ କଲାବେଳେ ତାହା ବିଫଳ ହେଲା।
ଭାରତର ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ- ମିଶନ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। କାରଣ ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳର ଉପସ୍ଥିତି ଦର୍ଶାଇଥିଲା। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ନାସାର ଆପୋଲୋ ଓ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନର ମୁନ୍‌ ମିଶନ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳର ଉପସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ କୌଣସି ସୂଚନା ଦେଇନଥିଲା। ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳର ଉପସ୍ଥିତି ପ୍ରକୃତରେ ଭାରତର ଆବିଷ୍କାର, ଯାହା ଭାରତ ତା’ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୟାସରେ କରିଥିଲା ​।
୨୦୧୯ରେ ଭାରତ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ ମିଶନ ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା। ଏଥିରେ ଏକ ମହାକାଶଯାନ, ଆଲଭିଏଟର (ଲ୍ୟାଣ୍ଡର) ଓ ରୋଭର (ଚାଲୁଥିବା ରୋବୋଟିକ୍ ଯାତ୍ରୀବାହୀ ଯାନ) ରହିଥିଲା। ଏହା ସଫଳତାର ସହିତ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କଲା ନାହିଁ; କିନ୍ତୁ ଏହା ଚନ୍ଦ୍ରର ଅନ୍ୟ କେତେକ ସ୍ଥାନକୁ ଛୁଇଁବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମିଶନ୍ ନୂତନ ତଥ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା।
ଯଦିଓ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ମିଶନ ଦ୍ୱାରା କୌଣସି ପ୍ରାମାଣିକ ଜୀବନ ସଙ୍କେତ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇନାହିଁ। ତଥାପି ଏହି ମିଶନ ମାନବଜାତି ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ମିଶନ ଅନେକ ଆହ୍ୱାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି। ଯେପରି କି ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଇଞ୍ଜିନର କ୍ଷମତା, ଚନ୍ଦ୍ରର ଅସହ୍ୟ ତାପମାତ୍ରା, ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣର ଅନୁପସ୍ଥିତି କାରଣରୁ ଉଡ଼ିବାର ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଇତ୍ୟାଦି। ଏହିପରି ମିଶନଗୁଡିକ ଆମକୁ ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଆବିଷ୍କାର କରିବାକୁ ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ତଥା ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି।
ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂଗଠନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସଂଗଠନ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶନର ବିକାଶ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଆମକୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଜଳ, ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ଜୀବନ ଧାରଣର ସମ୍ଭାବନା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ସୂଚନା ଦେବ। ଏହି ମିଶନଗୁଡିକ ଆମକୁ ମାନବ ଜୀବନ ପାଇଁ ସ୍ଥାୟୀ ବାସସ୍ଥାନର ସମ୍ଭାବନା ଓ ଚନ୍ଦ୍ର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ସହିତ ଏହାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ସହିତ ଯୋଗାଇବ । ଚନ୍ଦ୍ର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ପାଲଟିଛି। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ମହାକାଶ ଅନୁସନ୍ଧାନର ନୂତନ ଦିଗକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିବା।
ସୂଚନା ଉନ୍ମୋଚନ ପାଇଁ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ଯାହା ଚନ୍ଦ୍ରର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଓ ଐତିହାସିକ ବିକାଶକୁ ବୁଝାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି। ଭାରତର ବର୍ତ୍ତମାନର ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ମିଶନ ମଧ୍ୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଓ ଏହାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିବା ଓ ସେଠାରୁ ଅଣାଯାଇଥିବା ନମୁନାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା। ଏହା କରିବା ଭାରତ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଥମ ମହାକାଶ ଯାତ୍ରା ପ୍ରୟାସ ହେବ। ଯଦି ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ର ‘ନରମ ଅବତରଣ’ ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ ରେ ସଫଳତାର ସହିତ ସମାପ୍ତ ହୁଏ, ତେବେ ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଭାରତ ମହାକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନୂତନ ବିପ୍ଳବର ଆହ୍ୱାନ ହେବ। ଏହାର ସଫଳତା ହିଁ ଜୀବନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଆଶା ଉପରେ ବିଦ୍ୟମାନ!
ଏହା ଏକ ଅନନ୍ତ ସତ୍ୟ ଯେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ଗୋଟିଏ ସଭ୍ୟତାର ଖୋଲା ପୁସ୍ତକ କରି ଭାରତ ଆଜିର ଦିନରେ ମାନବିକତାକୁ ଦେଇଥିବା ଜ୍ଞାନର କୌଣସି ମେଳ ନାହିଁ। ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ହେଉଛି ଭାରତୀୟ ଅନନ୍ତ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ଐତିହ୍ୟ। ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ମହାକାଶର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦିଗ ଉପରେ ଗଭୀର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ନବୀକରଣ ଭଳି ହେବ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ କେବଳ ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପଥରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ଆମର ଚନ୍ଦା ମାମା ପାଇଁ କିଛି କରିବା ଉଚିତ୍। ଯାହା ଦୁନିଆକୁ ଏକ ନୂତନ ଜଗତ ଉପହାର ଦେବ।

ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସାହୁ
ନୂଆ ବଜାର, କଟକ
ଦୂରଭାଷ:୯୦୪୦୧୫୧୪୭୫