ଡିସେମ୍ବର ୧୬ ତାରିଖ ଆସିବା ମାତ୍ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କର ୧୯୭୧ ର ସେହି ଦିନ ମନେ ପଡେ। ଯେଉଁ ଦିନ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ବଡ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଥିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୩ରେ ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତର ୧୧ଟି ଏୟାର ଫିଲ୍ଡ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ମାତ୍ର ୧୩ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଧୂଳି ଚଟାଇଥିଲେ। ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାକୁ ଶୋଚନୀୟ ଭାବେ ପରାସ୍ତ କରି ବିଜୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରାୟ ଏକ ଲକ୍ଷ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ପାକିସ୍ତାନ କବଳରୁ ବାଂଲାଦେଶକୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲା। ଏହା ପରେ ଏକ ନୂତନ ଦେଶ ବାଂଲାଦେଶ ଗଠନ ହେଲା। ସେହି ବର୍ଷ ଠାରୁ ଭାରତରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୧୬ ଡିସେମ୍ବରକୁ ବିଜୟ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।
୧୯୭୧ ପୂର୍ବରୁ ବାଂଲାଦେଶ ପାକିସ୍ତାନର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା ଯାହାକୁ ‘ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ଥାନ’ କୁହାଯାଉଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନର ପାକିସ୍ତାନକୁ ‘ପଶ୍ଚିମ ପାକିସ୍ଥାନ’ କୁହାଯାଉଥିଲା। ‘ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ଥାନ’ ର ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଅତ୍ୟାଚାର କରାଯାଉଥିଲା। ଲୋକଙ୍କୁ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା, ଶୋଷଣ କରାଯାଇଥିଲା, ମହିଳାଙ୍କୁ ବଳାତ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ଭାରତ ବାଂଲାଦେଶୀମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ବିରୋଧ କରି ‘ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ଥାନ’ର ଲୋକମାନେ ରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇଥିଲେ।
‘ମୁକ୍ତି ବାହିନୀ’ ଗଠନ
ବାଂଲାଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ସମୟରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ବିରୋଧ କରିବା ପାଇଁ ‘ମୁକ୍ତି ବାହିନୀ’ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୬୯ ମସିହାରେ, ପାକିସ୍ତାନର ତତ୍କାଳୀନ ସାମରିକ ଶାସକ ଜେନେରାଲ ଆୟୁବଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ୧୯୭୦ ରେ ବାଂଲାଦେଶର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ନେତା ଶେଖ ମୁଜିବୁର ରହମାନଙ୍କ ଗତିବିଧି ସମୟରେ ଏହା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ ଥିଲା। ଶେଷରେ ୧୬ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୭୧ରେ ବାଂଲାଦେଶ ପାକିସ୍ତାନର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଲା।
