ପ୍ରଥମ ଥର ଶିଶୁକୁ ଲଣ୍ଡା କରାଗଲେ, ଏହାକୁ ଚୂଡାକର୍ମ ବା ମୁଣ୍ଡନ ସଂସ୍କାର ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଯେତେବେଳେ ପିଲାଟିର ବୟସ ଏକ ବର୍ଷ, ତିନି ବର୍ଷ, ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ କିମ୍ବା ସାତ ବର୍ଷ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଶିଶୁର ଚୂଡାକର୍ମ କରାଯାଏ। ଏହା ଶିଶୁକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ଏହା ଦ୍ବାରା ସେମାନଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରଖର ହୋଇଥାଏ। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଶିଶୁର କେଶରେ ଲାଗିଥିବା ଜୀବାଣୁ ମଧ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ। ଏହା ଶିଶୁର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ଉପକାର ହୋଇଥାଏ।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଯେତେବେଳେ ଶିଶୁଟି ଗର୍ଭରୁ ବାହାରକୁ ଆସେ, ସେତେବେଳେ ତା ମୁଣ୍ଡର କେଶ ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ ଠାରୁ ଆଣିଥାଏ। ଏହି କେଶଗୁଡ଼ିକ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋଇଥାଏ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ କାଟି ଶିଶୁଟି ଶୁଦ୍ଧ କରାଯାଏ। ରୀତିନୀତି ଅନୁସାରେ ମୁଣ୍ଡନ କରିବା ଦ୍ବାରା ଏହାକୁ ମସ୍ତିଷ୍କ ପୂଜା ବୋଲି ମଧ୍ୟ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ସୁସ୍ଥ ମାନସିକ ଏବଂ ସକରାତ୍ମକତା ଉର୍ଜା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ହେଉଛି ଚୁଡକର୍ମ ସଂସ୍କାରର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ। ଏହା ଦ୍ବାରା ଶିଶୁର ମାନସିକତାରେ ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ।
ଜ୍ୟୋର୍ତିବିଦ୍ ମତ ଅନୁଯାୟୀ, ଚୂଡାକର୍ମ ରୀତିନୀତି ଫଳ ସ୍ବରୂପ ଶକ୍ତି, ବୟସ ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି। ସାଧାରଣତ ତିନି ବର୍ଷ, ପାଞ୍ଚ କିମ୍ବା ସପ୍ତମ ବର୍ଷରେ ସମୁଦାୟ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ଚୂଡାକର୍ମ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନିୟମ ରହିଛି। ଯେଉଁଠାରେ କେଶର ଭଅଁର ଥାଏ, ସେଠାରେ ସମସ୍ତ ନାଡି ଏବଂ ସନ୍ଧିୟୋ ର ମିଶ୍ରଣ ହୋଇଥାଏ। ତାଙ୍କୁ ଆଦିପତି ନାମକ ମର୍ମସ୍ଥାନ କୁହାଯାଏ। ଏହି ମର୍ମସ୍ଥାନ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାଧୁମାନେ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଚୁଟି ରଖିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥାନ୍ତି।
‘ହେ ବାଳକ! ତୁମର ଦୀର୍ଘାୟୁ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ କରିବା ପାଇଁ, ଉତ୍ପାଦନ-ଶକ୍ତି-ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ, ସୁଖର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ, ସୁନ୍ଦର ସନ୍ତାନଙ୍କ ପାଇଁ, ଶକ୍ତି ଏବଂ ପରାକ୍ରମ ପ୍ରାପ୍ତିର ଯୋଗ୍ୟତା ପାଇଁ ତୁମର ଚୂଡାକର୍ମ କରାଯାଉଛି। ଏହି ମନ୍ତ୍ର ଦ୍ବାରା ବାଳକକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ଶୁଭ ସମୟରେ ଶିଶୁର ଚୂଡାକର୍ମ କରାଯାଏ। ପରେ ମୁଣ୍ଡରେ ହଳଦୀ-ଲହୁଣୀ ଲଗାଯାଇ ସ୍ନାନ କରିବାକୁ କୁହାଯାଏ।
